We zijn sinds een aantal maand eigenaar van een spraakcomputer  en ik heb er al zoveel vragen over gekregen dat ik hierbij graag alle weetjes, feitjes van onze spraakcomputer op een rijtje zet.

Voor wie?

Een spraakcomputer kan interessant zijn voor iedereen die zich niet (meer) kan uitdrukken met taal. Of zoals Jabbla het formuleert: “Ieders persoonlijkheid en vrijheid begint bij de mogelijkheid om te kunnen zeggen wat hij of zij wil, voelt en denkt. We all have a voice…”

Zo is er bijvoorbeeld ook een spraakcomputer met oogherkenning die door ALS-patiënten wordt gebruikt. Daarnaast voor alle kinderen, jongeren, volwassenen met een groter taalbegrip dan taalproductie, zoals voor kinderen met een motorische beperking die hun woorden niet kunnen vormen, maar wel dingen willen zeggen, of voor volwassenen die niet kunnen praten,…

Waarom zijn wij ermee gestart?

Thibault is intussen 4 jaar (en 6 maanden en 3 dagen) en alles gaat best wel goed. Onze enige twee struikelblokken blijven echter taal en zindelijkheid. Over zindelijkheid binnenkort meer, vandaag deel ik graag onze ervaringen met de spraakcomputer om zijn taal te ondersteunen.

Wij zochten, samen met onze logopediste naar een hulpmiddel om Thibault te helpen leren communiceren. Thibault heeft namelijk een zeer goed taalbegrip gecombineerd met een zwakke taalproductie. Concreet kan je zeggen dat hij veel begrijpt (vergeleken met leeftijdsgenoten 18 percentiel), maar nog niet meer kan zeggen dan “mama” en “papa”, aangevuld met een handvol klanken zoals “aa”, “oe”, “sjie”, “p”, “ie” waar we wel wekelijks op oefenen met de logo. Wij startten twee jaar geleden ook al met SMOG of het Spreken Met Ondersteunende Gebaren, waardoor Thibault al veel dingen in gebaren kan vertellen, maar dat blijft natuurlijk vooral thuis en met therapeuten een handig hulpmiddel gezien meeste mensen nog niet met de gebaren vertrouwd zijn.

Kindjes die veel begrijpen willen automatisch ook veel vertellen en als ze dat niet kunnen of wanneer ze honderduit vertellen terwijl niemand hen lijkt te begrijpen, kan dit tot heel wat frustratie leiden en we merkten die eerste frustraties wel op, waardoor we zeker wilden starten met deze computer.

Hoe de juiste keuze maken?

Er zijn verschillende bedrijven die spraakcomputers en andere elektronische hulpmiddelen aanbieden, vooral Nederlands, maar in België vond ik enkel het bedrijf “Jabbla” uit Gent. Ik probeer als consument zoveel mogelijk in eigen land te kopen, dus de keuze was eigenlijk snel gemaakt. Zij hebben een achttal soorten, die je hier kan bekijken: https://www.jabbla.com/spraakcomputers. Dit gaat van heel compacte toestellen met de grootte van een smartphone tot heel geavanceerde zware toestellen om op een rolstoel te monteren.

Je kan altijd een demotoestel aanvragen en vrijblijvend proberen. Om in aanmerking te komen voor de terugbetaling, ben je van het FOD zelfs verplicht om minstens 2 toestellen getest te hebben, maar daarover verder meer. We testten de zeer compacte Smart en de iets grotere, maar best nog lichte Vibe. Het is sowieso een middenweg zoeken tussen de compacte toestellen die zeer licht en klein zijn met dan ook kleine pictogrammen en de grote toestellen die dan weer zwaar zijn om dagelijks mee te sleuren.

Wij vielen meteen voor de Vibe die tevens het meest recente model is van Jabbla met een tweede scherm achteraan de tablet.

Financiering

Een spraakcomputer is duur, omdat het natuurlijk een nichemarkt blijft en de softwarekosten daardoor moeten worden verdeeld over een relatief kleine oplage. Bovendien wordt elke sofwareversie op maat gemaakt, waardoor er ook per toestel een aanzienlijk aantal programmeer-uren in kruipen. De goedkoopste modellen starten bij een 3.000 € en de duurste gaan tot een 12.000 €.

Het goede nieuws is dat dit toestel in aanmerking komt voor een grote tussenkomst van het “FOD Personen met een handicap” waardoor enkel 150 € remgeld dient betaald te worden.

Ik ben niet altijd voorstander om voor alles bij het FOD steun te gaan vragen, want het kost altijd toch een aantal uren werk en doktersbezoeken en de controleartsen zijn nu niet altijd lieverdjes om het even voorzichtig uit te drukken. Voor bepaalde tegemoetkomingen (zoals bijvoorbeeld de 141 € voor pampers) vind ik dat het niet de moeite waard om er uren werk in te steken, het formulier voor ouders in te vullen, een dokter te consulteren om het medisch formulier in te vullen, een halve dag verlof op te offeren voor de controlearts en nog een halve dag om naar de provinciale commissie van het FOD te rijden, parking te betalen en emotioneel op de proef te worden gesteld. Maar voor dit bedrag van de spraakcomputer loont het hier zeker wel. Als de commissie oordeelt dat het toestel een meerwaarde is, kan je maximum 1 keer per 5 jaar een bijna volledige betaling krijgen, via een derde-betaler-systeem. Wat je moet doen, is het aanvraagformulier voor ouders invullen, aanvraagformulier voor je arts laten invullen door een huisarts of andere behandelende arts, samen met een offerte voor het toestel van je keuze, samen met een bewijs dat je minstens twee toestellen uitgetest hebt en een bewijs dat het demotoestel effectief gebruikt werd.

Verrassend genoeg ging het hier heel vlot. In mei 2019 deden we een aanvraag bij het FOD Personen met een handicap voor dit toestel. Ruim een maand later verschenen we voor de commissie, deze keer overigens een heel vriendelijk en menselijk gezelschap. Omdat de kostprijs van de Vibe met zijn 4.800 € relatief gezien niet zo duur is, kregen we snel onze goedkeuring waar Jabbla op wachtte om de productie te starten. We hebben hier zelfs een tweetal maand verloren doordat de goedkeuringsbrief naar ons oud adres werd gestuurd, maar zelfs die twee maanden in rekening genomen, werden we na amper 4 maand, sinds september, eigenaar van de Vibe.

Op zo’n momenten zijn we ook oprecht heel blij om in een land als België te wonen waar zo’n zaken verkrijgbaar zijn en zelfs quasi kosteloos zijn.

Gebruiksvriendelijkheid

De software die op de Vibe draait, is de Mind Express software die eveneens werd ontwikkeld bij Jabbla in Gent. Hiervan krijg je als gebruiker twee versies: eentje voor op de tablet zelf, eentje voor op een PC of laptop. Daarnaast komen ook accessoires zoals een lader, een bijkomend toetsenbord, een USB en een draagtas bij het toestel.

In het begin was het heel erg zoeken om het document goed te krijgen voor Thibault. We startten met een SCORE-document dat te moeilijk bleek voor hem, nadien veranderden we dit naar verschillende pagina’s met trefwoorden, dat dan weer te gemakkelijk werd, maar een viertal maand later, is het document helemaal wat ik ervan verwachtte. Links staan onderwerpen en werkwoorden , rechts staan nog werkwoorden en hulpzinnetjes zoals “mag ik” en “ik wil” en in het midden, krijg je woorden te zien over een thema dat je bovenaan kan selecteren.

Handig is dat je alles zelf kan uitbreiden, zo heb ik bijvoorbeeld een tabblad gemaakt met familieleden, met de klasvriendjes. Daarnaast is de logopediste nu aan het werken aan een agendaplanning zodat Thibault steeds kan zien welke dag het is en welke activiteiten die dag op het programma staan.

Achteraan is ook nog een tweede display waardoor je de computer niet alleen hoort, maar ook kan meelezen.

Ervaringen

We zijn heel tevreden met hoe het document er nu uitziet, klein verbeterpuntje is de aftersales service. Daarnaast zijn er ook een aantal praktische zaken zoals de stemmen die we niet passend vinden en dat aangebrachte wijzigingen bij een update verwijderd worden, maar deze zaken zijn gekend en hier wordt aan gewerkt voor volgende versies.

Thibault is heel fier op zijn spraakcomputer -of praatcomputer zoals broer zegt- en heeft bijvoorbeeld niet graag dat iemand anders eraan komt omdat dit echt ZIJN communicatiehulpmiddel is.

Reacties van de omgeving

Bij onze dichte omgeving was het vooral de gewoonte aanleren, bijvoorbeeld omdat familie in eerste instantie zei dat het niet nodig was, dat ze hem zo genoeg begrijpen. Dat klopt natuurlijk, maar de computer is om zich ook naar klasvriendjes en in zijn grotere omgeving te kunnen duidelijk maken.

Ook voor ons was het natuurlijk even puzzelen om die in het dagelijks leven in te bouwen en Thibault er te leren vertrouwd mee worden, maar daarin werden we door onze logopediste heel erg bijgestaan.

Op de school, zijn ze heel erg bezig met de tablet, wat ik superfijn vind. Binnen een klasgroep van 20 kindjes een tablet introduceren waar één kindje wel mee mag “spelen” is zeker en vast niet evident. Ik ben me er dus van bewust dat dit veel energie vraagt van de juf, maar ze weet dit schitterend te doen. ’s Ochtends vraagt de juf aan de kindjes welk weer het is en nu kan Thibault met zijn tablet ook vertellen over zon of regen en als de juf eens iets vraagt in de kring, is Thibault heel fier dat hij zijn verhaal kan doen en trots dat alle kindjes naar hem luisteren en rond zijn tablet komen zitten.

Naar buitenstaanders toe, had ik wel even gevreesd vreemde blikken te krijgen omdat dan het label handicap of beperking veel dichterbij is, als je met een computer praat. De stem van de computer vind ik wel een nadeel omdat je de keuze hebt tussen een heel serieuze vrouwenstem of een veel te diepe mannenstem en beide zijn vreemd bij een kind. Ik hoop dat er in een volgende software-update kinderstemmen zullen worden toegevoegd. Maar los van de stem, blijken rare blikken al bij al best afwezig te zijn of toch niet meer dan wanneer Thibault luide “aa” en “oe” klanken maakt in de winkel. Wellicht mede doordat tegenwoordig echt alle kinderen met een of andere smartphone of tablet op zak lopen waardoor het ook niet meer apart oogt.

Algemeen

Wij zijn heel tevreden, het document op punt krijgen heeft best wel wat voeten in de aarde gehad en veel tijd gekost, maar nu hebben we een heel fijn systeem waarvan ik overtuigd ben dat we hier nog jaren genot van gaan hebben.

Wat vinden jullie ervan?

Enige ervaring met spraakcomputers?

Veel liefs
Kris